William Faulkner: Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!, εκδόσεις Gutenberg

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Όπως συμβαίνει συχνά στη southern gothic εργογραφία του William Faulkner, η παρουσίαση του αμερικάνικου νότου που βράζει μέσα στο καζάνι των προκαταλήψεων, που αποτέλεσαν την αναπόφευκτη παρακαταθήκη της ενωσιακής της πολιτικής, υπάρχουν πάντα ήρωες που ανακαλύπτουν, ή κρύβουν το κατά το ήμισυ "μαύρο" αίμα τους. Οι μοιραίοι ήρωες του Faulkner δεν ανήκουν συνήθως στη μαύρη φυλή και από τους δύο γονείς, αλλά μόνο από τον έναν. Με τον τρόπο αυτό, ο συγγραφέας αποδίδει με σαφήνεια τη μεταιχμιακή πραγματικότητα την οποία βιώνουν, σε μία εποχή όπου οι φυλετικές διακρίσεις οριοθετούσαν την ανθρώπινη υπόσταση μέσα από αναπόδραστα και ακατανόητα νομικά πλαίσια, όπως για παράδειγμα οι νόμοι του Jim Crow. 

Το "Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!", παραπέμποντας με σαφήνεια στη Βίβλο και το γιο του Δαυίδ, που ως νάρκισσος, και διαθέτοντας μία φυσική τελειότητα που όμοιά του δε συναντούσε κανείς εύκολα, στην προσπάθειά του να απολαύσει το θαυμασμό του λαού, επιχείρησε να βγάλει από τη μέση τον αδερφό του και διάδοχο του θρόνου, σκοτώνοντάς τον. Τότε ο Δαυίδ στρέφεται εναντίον του, χωρίς να επιδιώκει ωστόσο να τον αφανίσει. Ο Αβεσσαλώμ σκοτώνεται και η ρήση "Υιέ μου υιέ μου Αβεσσαλώμ" που έμεινε αειθαλής, θα ήταν αυτή που πιθανότατα και ο Τόμας Σάτπεν, ό ήρωας του βιβλίου αυτού του Faulkner, να περίμενε ότι θα ακουστεί από το στόμα του, όταν ο γιος του Τσαρλς Μπον θανατώνεται. Ωστόσο, οι ομοιότητες με το γνωστό μύθο εξαντλούνται περισσότερο ως προς τα φυσικά χαρίσματα του μιγά Τσαρλς Μπον, τη γοητεία που ασκούσε τριγύρω του και κατά κύριο λόγο αυτή που άσκησε στα ετεροθαλή αδέλφια του, καθώς και στο γεγονός ότι τελικά πεθαίνει. Γιατί ο Τόμας Σάτπεν, ενσαρκώνει εδώ περισσότερο το ρόλο ενός αχόρταγου για πλουτισμό και κοινωνική ανέλιξη άνδρα, που βάσει σχεδίου αποκτά παιδιά που θα τον κληρονομήσουν και θα εδραιώσουν την παρουσία του, που πρέπει με κάθε τρόπο να αφήσει κάποιο ίχνος. Γεννημένος στα βουνά της Δυτικής Βιρτζίνια, ένας πάμφτωχος νέος αγγλο-σκοτικής καταγωγής, που η ζωή του μαθαίνει από νωρίς ότι δε μετράει παρά σαν αριθμός, βιώνει και αναπαράγει τον κυνισμό με τον οποίο γαλουχήθηκε με τραγικό τρόπο, και τραγικές συνέπειες για τους γύρω του, αλλά και για τα ίδια του τα παιδιά. 

Στο "Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!", κυριαρχούν δύο οικογένειες: Οι Σάτπεν και οι Κόλντφιλντ. Στο φόντο της εξιστόρησης, (η οποία όπως πάντα στο Faulkner, προκύπτει μέσα από αφηγήσεις τρίτων, που υφαίνουν την ιστορία από το τέλος προς την αρχή, οπότε και η κάθαρση και η διάλυση όλων των νεφών και των σημείων που αρχικά αγνοεί ο αναγνώστης επέρχεται στο τέλος της αφήγησης), κυριαρχεί ο αμερικάνικος εμφύλιος. Στο όριο ανάμεσα στον επαναστατημένο νότο (τη Συνομοσπονδία) και το Βορρά (την Ένωση), και όσο πλησιάζει η εκλογή του Λίνκολν και η εμφύλια διαμάχη, γίνεται σχεδόν ορατή η γραμμή Μέισον-Ντίξον, μία νοητή ευθεία μήκους 244 μιλίων που χαράχτηκε το 17ο αιώνα από τους Άγγλους τοπογράφους Τσαρλς Μείσον και Τζερεμάια Ντίξον ως σύνορο ανάμεσα στην Πενσιλβάνια βόρεια της γραμμής, και στο Μέριλαντ νότια, όπου οι εκτάσεις της Αμερικής εκείνες, αποτελούσαν ακόμα ατομικές ιδιοκτησίες. Όπως όλα τα επιβεβλημένα "σύνορα", διαχρονικά, έτσι κι αυτό, ήταν αναπόφευκτο να μην επανοριοθετηθεί από τους ντόπιους. Η σκλαβιά, η ζωή των νέγρων, και οι αντιλήψεις που έπρεπε να θεσμοθετηθούν μέσα από τη 13η τροπολογία του Συντάγματος των Η.Π.Α. το 1865, διατρέχουν την αφήγηση, σαν ένα flashback, ο απόηχος του οποίου ηχεί ακόμα και σήμερα πιο αχνά. Το λευκό και το μαύρο αίμα των ηρώων του Faulkner, μπλέκονται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να εξουδετερώνεται οποιαδήποτε προσπάθεια "ταξινόμησης" θα ήταν αρεστή για την εποχή ή υποφερτή για τους ίδιους τους μιγάδες. Η γραφή του Faulkner, θυμίζει αρχαία τραγωδία και έχει ομηρικές αναφορές. Η αφήγηση είναι κυκλική-σπειροειδής ενώ μέσα από το δαιδαλώδη λόγο του συγγραφέα και τις υπερβατικές αναφορές του, ο αναγνώστης γίνεται συνδημιουργός, ακριβώς όπως στον Όμηρο. Ο τρόπος με τον οποίο ζωντανεύει τον παλμό της Αμερικής ο κορυφαίος κατά την άποψή μου Αμερικανός συγγραφέας, William Faulkner, έχει τόση διαύγεια και αυθεντικότητα, όση συναντά κανείς στη φωνή του Johnny Cash ή του Eddie Vedder όταν τραγουδά το drive των R.E.M., έστω και σε διασκευή.