Tim Marshall: Prisoners of Geography, Elliott Thompson Publishers

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Ανάμεσα στις αγορές μου από το BookDepository, βρίσκεται και αυτό εδώ το διαμάντι. Στο βιβλίο Prisoners of Geography του Tim Marshall, το οποίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά με τον τίτλο "Αιχμάλωτοι στη Γεωγραφία", ο Tim Marshall με τη ματιά του διπλωματικού συντάκτη στο Sky News, και έχοντας διατελέσει ως πολεμικός ανταποκριτής στο Ιράκ, Αφγανιστάν, Κόσοβο, Βοσνία, Κροατία, Ισραήλ, Λίβανο κ. α., είναι ο πλέον αρμόδιος να μιλήσει για διεθνή πολιτική. Κατά την άποψή μου, θα έπρεπε να διδάσκεται στα πανεπιστήμια διεθνώς, στα τμήματα πολιτικής επιστήμης, και δε γνωρίζω προσωπικά κανέναν Έλληνα ακαδημαϊκό που να έχει συγγράψει μία τόσο ουσιαστική μελέτη γνώσης πάνω στα διεθνή ζητήματα. Με άλλα λόγια, οι μελέτες Ελλήνων ακαδημαϊκών (με ελάχιστες εξαιρέσεις), από ό,τι θυμάμαι σπουδάζοντας πολιτική επιστήμη, εξαντλούνται στην υπερανάλυση πεδίων της πολιτικής συζήτησης, τα οποία έχουν ήδη ανιχνευθεί. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί ένας τελειόφοιτος πολιτικής επιστήμης στη χώρα μας, να γνωρίζει λεπτομέρειες για πολύ συγκεκριμένα ζητήματα, αλλά να μην έχει μία σφαιρική άποψη γεωπολιτικής, ειδικά αν δεν ασχολείται και μόνος του να ψάχνει κάτι παραπέρα από τα επιστημονικά εγχειρίδια της διδακτέας ύλης. Το Prisoners of Geography, παρέχει ακριβώς αυτή την απαραίτητη γνώση γεωπολιτικής, που είναι χρήσιμη όχι μόνο στο δυνητικό σπουδαστή της πολιτικής επιστήμης, αλλά σε όλους. Και είναι χρήσιμη, γιατί μελετώντας το βιβλίο του Tim Marshall, συνειδητοποιεί κανείς, πόσο λάθος είναι να λαμβάνει θέση υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς σε μία πολιτική αντιπαράθεση, η οποία σχεδόν πάντα υποκινείται από γεωγραφικούς όρους πρωτίστως. 

Δεν είναι τυχαία η περιγραφή της Ρωσίας ως μίας αχανούς και απομονωμένης πεδιάδας κατά κύριο λόγο, που την κατέστησε πρόσφορο έδαφος στο παρελθόν σε επιδρομές Μογγόλων. Δεν είναι τυχαίο ότι η Σιβηρία αν και ανήκει στο ευρύτερο πλαίσιο της χώρας, παρόλα αυτά κατοικεί σε αυτήν μόνο το 22% του πληθυσμού της, γεγονός που τα τελευταία χρόνια εξάπτει όλο και περισσότερο τις φιλοδοξίες των Κινέζων να αφομοιώσουν πολιτικά και πολιτιστικά τμήματα της παγωμένης αυτής γης. Δεν είναι τυχαίο, ότι υπάρχει ένα τμήμα πεδιάδας κατά μήκος της Βόρειας Ευρώπης, που συνιστά ένα φυσικό σύνορο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, που δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας στους Ρώσους. Δεν είναι τυχαίο ότι το λιμάνι της Σεβαστούπολης που είναι ουσιαστικά το μοναδικό ζεστό λιμάνι των Ρώσων, αποτελεί διαφιλονικούμενη ζώνη μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Ούτε είναι τυχαία η ένταση της Ουκρανίας με τη Ρωσία κάθε φορά που το ¨κακό παιδί¨ στρέφει το βλέμμα προς τη Δύση, ταράζοντας την ευρύτερη ισορροπία στην περιοχή. Μέσα από την ανάλυσή του ο Tim Marshall, συγγραφέας του επίσης γνωστού βιβλίου "Υψώνοντας Τείχη", λαμβάνει τη θέση, ότι είναι πολύ λάθος να ταυτίζεται κανείς με τη μία ή την άλλη πολιτική, όταν όλες είναι καθοδηγούμενες από συμφέροντα, στα οποία χαμένοι είναι πάντοτε ανθρώπινες μονάδες. Η άποψη του Tim Marshall ουσιαστικά εκφράζει την οπτική " Αν θέλεις να μιλήσουμε για διεθνείς σχέσεις έτσι έχουν τα πράγματα...αν θέλεις να μιλήσουμε για δικαιοσύνη, δεν υπάρχει....και θέτει σαν ερώτημα με ποιο τρόπο θα μπορούσε η τελευταία να αποτελέσει αναγκαστική προτεραιότητα για την πρώτη". Όταν κάποτε σε επίσκεψή της στη νήσο 'Διομήδη" που ανήκει στις ΗΠΑ, η Sarah Palin ανέφερε "I can see Russia from my house", χλευάστηκε. Στην πραγματικότητα αν και είχε πολλούς λόγους για να χλευάζεται η συγκεκριμένη, στη ρήση της αυτή είχε δίκιο και εννοούσε ότι από τη νήσο "Διομήδη" μπορούσε πράγματι να δει τη Ρωσία μέσω ενός ρωσικού νησιού που βρισκόταν επίσης στο Βερίγγειο πορθμό και απείχε μόλις δυόμιση μίλια. Η φράση αυτή, ουσιαστικά καταδείκνυε και την τρωτή Ρωσία από γεωγραφικής άποψης... Στην παρούσα χρονική στιγμή, πέρα από τις μελέτες του Tim Marshall, δε νομίζω να βρεθεί πιο συστηματική και μεστή ανάλυση της γεωπολιτικής ατζέντας σφαιρικά.