Mahi Binebine: Η οδός της συγγνώμης, Εκδόσεις Άγρα

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Ο Mahi Binebine, είναι τελικά ο πιο επιδέξιος παραμυθάς και δημιουργός εικόνων μέσα από τις λέξεις του και τις σκηνές του. Ταυτόχρονα, είναι ίσως ο πιο άριστος οδηγός μας στα σουκ, στα δρομάκια των Μαροκινών μεντίνα, στις φτωχογειτονιές εκεί που τρέχουν ξυπόλητα χαμίνια, μύστης των παραδόσεων μιας χώρας που πληγώθηκε από την αποικιοκρατία, μιας χώρας που εξακολουθεί να πληγώνει με αναρίθμητους τρόπους τα ίδια της τα παιδιά...Ο Mahi Binebine είναι ο πιο έγκυρος χρονικογράφος του Μαρόκου. Γιατί μέσα από τις περιγραφές του, που θυμίζουν παραμύθι που απευθύνεται σε ενήλικες, καταφέρνει να συμπυκνώσει σε λίγες σελίδες, τους προβληματισμούς της σύγχρονης Μαροκινής κοινωνίας, να μας διδάξει μαθήματα ιστορίας, να ξεσηκώσει πιθανότατα αντιδράσεις κοινωνικές, να αμφισβητήσει τις εμπεδωμένες πατριαρχικές αξίες, κάτι που επιτυγχάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στην 'Οδό της Συγγνώμης', που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Άγρα.

Οδός της συγγνώμης, λέγεται το μικρό δρομάκι όπου μεγαλώνει η μικρή Χαγιάτ (στα αραβικά σημαίνει ζωή). Άξιο όνομα και ενδεικτικό του φωτεινού προσανατολισμού σε αυτό το έργο του Binebine. Αντίθετα τα προηγούμενά του έργα, όπως το Χαρράγκα (αυτοί που καίνε τα χαρτιά τους), Τα αστέρια του Σίντι Μουμέν, ο Τρελός του Βασιλιά και το Mon Frere Fantome (που δεν έχει ακόμα μεταφραστεί στα ελληνικά), έχουν μάλλον απαισιόδοξο τέλος. Όπως και να έχει, οι ιστορίες του Μαροκινού maitre της νουβέλας, είναι αληθινές, ποτισμένες πάντα από τις αγωνίες και τα δεινά των ηρώων του, ανθρώπων που φαίνεται σαν να τους ξέχασε η ζωή προσωρινά, ανθρώπων που δεν παύουν στιγμή να παλεύουν με τους δαίμονές τους.

Στην Οδό της συγγνώμης, η Χαγιάτ, κατορθώνει να ξεφύγει από τα νύχια του διεφθαρμένου πατέρα της, αναζητώντας σωτηρία στη Μαμίτα, που δεν είναι άλλη από μια επιδέξια χορεύτρια, μια γυναίκα ελεύθερη, γητεύτρα και ξελογιάστρα. Η Μαμίτα, θα αγκαλιάσει με στοργή τη Χαγιάτ, επιθυμώντας να πετάξει από πάνω της τα βαρίδια που σκιάζουν την ψυχή της, και να απελευθερώσει το μικρό κορίτσι, μαθαίνοντάς της να αποφεύγει τις δυσκολίες με χορευτικές κινήσεις...

Είναι το μοναδικό έργο του Mahi Binebine, όπου παρά το γεγονός ότι παρακολουθούμε μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Χαγιάτ τη ζωή της ίδιας, στην ουσία το έργο αυτό είναι μια ωδή στην πρόωρα αδικοχαμένη Μαμίτα, που αφού έμαθε την τέχνη της στη μαθητευόμενή της, άφησε την τελευταία να συνεχίσει το μύθο της...Πρόκειται για μια ωδή, στο φωτεινό χαμόγελο και την καλοσύνη ψυχής ορισμένων ανθρώπων, που το πέρασμά τους από τη ζωή μοιάζει να μην επιδιώκει κανένα όφελος, πέρα από το να σκορπίζουν το φως τριγύρω τους...Ακριβώς όπως η Μαμίτα.

Η οδός της συγγνώμης, διεκδικεί όμως θέση και στον κοινωνικό προβληματισμό. Μέσα από τις σελίδες του έργου του Mahi Binebine, παρελαύνουν οι χαρακτήρες ενός τρομακτικά διεφθαρμένου πατέρα, μιας δειλής συνεργού μητέρας, ενός ομοφυλόφιλου μουσικού που ονειρεύεται όμορφους Μαροκινούς, μιας γυναίκας γητεύτρας που ο χορός της μαγνητίζει τα βλέμματα και αυτό το θεωρεί τόσο φυσικό και όμορφο που ούτε στιγμή δε νιώθει ενοχικά. Για την ακρίβεια οι ενοχές που θα μπορούσαν να της δημιουργήσουν τα ζηλόφθονα βλέμματα γυναικών και αντρών, εξανεμίζονται εν ριπή οφθαλμού, μέσα από ένα τίναγμα των μαλλιών της, κατά τη διάρκεια μιας χορευτικής φιγούρας. Ακροθιγώς, γίνεται αναφορά και στο ζήτημα της παντοδύναμης εξουσίας του βασιλιά. Η εξουσία του βασιλιά (γεγονός που περιγράφει άριστα στη νουβέλα του 'ο τρελός του βασιλιά'), είναι τόσο απόλυτη στο Μαρόκο, ώστε όταν η μικρή Χαγιάτ μετατρεπόμενη σε μεγάλη χορεύτρια συνάντησε ανθρώπους που θέλησαν να τη μειώσουν, οι τελευταίοι σώπασαν για πάντα όταν αντιλήφθηκαν ότι το παλάτι είχε δώσει την εύνοιά του στην ανερχόμενη αρτίστα...

Ο Mahi Binebine, αποδομεί ανοιχτά την πατριαρχία και μαζί τα πρότυπα αρρενωπότητας, σε μια χώρα που δεν έχουμε συνηθίσει να είμαστε αποδέκτες ανάλογων κοινωνικών σχολίων...

΄΄...Γαντζωμένη απ'το χέρι μου σαν να 'ταν σωσίβιο, η Αλία δεν ξεκολλούσε το βλέμμα της από το δικό μου. Κρατήθηκα. δεν μίλησα. Αν άνοιγα το στόμα μου, θα ξεσπούσα σε λυγμούς. Φτάνοντας στο μαγαζάκι του Μμπάρκ του μονόφθαλμου κοντοστάθηκα, έριξα μια ματιά προς τα πίσω, κι αγκάλιασα τη μικρή μου αδελφή. Όσο πιο δυνατά μπορούσα.

Κι είδα ξάφνου ένα ψαράκι μικρό, φοβισμένο στην αγκαλιά της Μαμίτας. Πριν από μια αιωνιότητα ολόκληρη. Σε μιαν άλλη ζωή. Μια μέρα σαν τη σημερινή, καταμεσής στην Οδό της Συγγνώμης.-''