Κλαούδια Πινιέιρο: Η Ελένα Ξέρει, Εκδόσεις Carnivora

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Η προερχόμενη από την Αργεντινή Κλαούδια Πινιέιρο, η οποία αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό και έγινε γνωστή από το βιβλίο της ''Elena Sabe" (Η Ελένα Ξέρει), το οποίο έγινε και ταινία που προβάλλεται στο netflix, μας παραδίδει μαθήματα κριτικής σκέψης.

Η γυναικεία υποκειμενικότητα, οι προκαταλήψεις και τα προστάγματα των υποκριτικών κοινωνιών όπου ζούμε, συχνά μας οδηγούν σε λανθασμένες πεποιθήσεις που διαμορφώνουν τη ζωή μας με τρόπο αμετάκλητο. Η αποκάλυψη αυτών των άστοχων κρίσεων, το ξεγύμνωμα του ψεύδους πάνω στο οποίο στηριζόταν το σύστημα αξιολόγησής μας ταυτόχρονα με το σοκ που προκαλεί, είναι και η απαρχή της λύτρωσης.

Κάποια στιγμή, η Κλαούδια Πινιέιρο ερωτήθηκε σε συνέντευξη που της πήραν εάν θεωρεί τα μυθιστορήματά της αστυνομικά. Εκτός του ότι δεν της αρέσει καθόλου η δεσμευτική κατηγοριοποίηση που μειώνει το εύρος της σκέψης αλλά και των σημαινομένων αυτών που γράφει, θεωρώ ότι δε θα έπρεπε ποτέ να έχει ερωτηθεί για κάτι τέτοιο. Ακόμα και αν υπάρχει αστυνομική φύση στα βιβλία της, είναι δευτερεύουσα και δεν έχει καμία σχέση με τα αστυνομικά μυθιστορήματα που έχουμε συνηθίσει ή τα νεονουάρ έργα της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Το έργο της είναι πρωτίστως κοινωνικό και δευτερευόντως οτιδήποτε άλλο.

Στο βιβλίο ''Η Ελένα Ξέρει'', μια μητέρα που πάσχει από Πάρκινσον, ψάχνει να βρει τους δολοφόνους της κόρης της, πεπεισμένη ότι δεν πρόκειται για αυτοκτονία όπως χαρακτηριστικά έχει πει η αστυνομία, αλλά για δολοφονία. Η Ελένα, η μητέρα που ''ξέρει'', είχε τοξική σχέση με την κόρη της, αλλά ο θάνατος της τελευταίας της προκαλεί ανείπωτο πόνο. Μέσα από ανατροπές που δοκιμάζουν την κρίση του αναγνώστη για αυτά που θεωρούσε δεδομένα αλλά τελικά δεν ήταν παρά προιόν πλάνης, μαθαίνουμε για τη συντηρητική σκέψη που επιτάσσει η καθολική κουλτούρα, σε βαθμό να τελούνται εγκλήματα εις βάρος άλλων ανθρώπων, μαθαίνουμε ότι η Ρίτα η νεκρή κόρη, ''έσωσε'' μια γυναίκα από το να ρίξει το μωρό της όταν ήταν έγκυος αλλά αργότερα συνειδητοποιούμε το τεράστιο έγκλημά της όταν ακούμε τη μαρτυρία της γυναίκας αυτής που δε θέλησε ποτέ να γίνει μάνα αλλά έγινε με το ζόρι γιατί επέμενε ο άντρας της. Ακούμε ένα σωρό κοινότοπα επιχειρήματα για το ρόλο της γυναικείας φύσης και την επιτέλεση του έργου της που σίγουρα έχουμε ξανακούσει. Όταν η Ρίτα καλείται η ίδια να γίνει η μητέρα της μητέρας της δεδομένης της χειροτέρευσης της υγείας της, λέει χαρακτηριστικά στο γιατρό ''Μα τα μωρά είναι όμορφα με τρυφερό δέρμα''.

Τελικά στις υποκριτικές κοινωνίες που ζούμε, οι ρόλοι μας είναι συνυφασμένοι με εικόνες μάρκετινγκ¨; 

H κατάρρευση των βεβαιοτήτων πάνω στις οποίες στηριζόντουσαν ολόκληρες ζωές, και η αντικατάστασή τους με αβεβαιότητες, οδηγεί σε μια αποκάλυψη της πραγματικότητας που δε μπορούν όλοι να διαχειριστούν, ειδικά όταν οι τύψεις κατακλύζουν της σκέψη...

Η El Pais, γράφει τα παρακάτω:

"Η Κλαούδια Πινιέιρο ποτέ δεν κάνει εκπτώσεις. Οι απαιτήσεις της είναι πολύ υψηλές πάντα. Κοιτάζει και βλέπει. Κατανοεί τους ανθρώπους, ακόμα κι εκείνους που δεν μπορεί να τους καταλάβει. Όταν τη διαβάζεις είναι σαν να την ακούς να αναπνέει. Να την περιμένεις σε ένα καφέ ή στο σπίτι και μόλις έρχεται να σου εξηγεί τι της συνέβη, τι παραλίγο να συμβεί." Carlos Zanón, El País

Παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο της:

''...Όπως η κόρη σας, που ούτε καν με γνώριζε, η κόρη σας που δεν τόλμησε να γίνει μάνα, αλλά οικειοποιήθηκε το κορμί μου λες και ήταν δικό της, όπως ακριβώς κι εσείς σήμερα, που δεν ήρθατε για να σας ξεπληρώσουν ένα χρέος, αλλά για να διαπράξετε το ίδιο έγκλημα είκοσι χρόνια αργότερα...''

Το ''Η Ελένα Ξέρει'', θα μπορούσε άνετα να είναι κινηματογραφική ταινία του Αλμοδόβαρ...