Karl Marx: Εγκώμιο του Εγκλήματος, Εκδόσεις Άγρα
από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόλαυση από τη σειρά με βιβλίδια των εκδόσεων Άγρα.
Το Εγκώμιο του Εγκλήματος του Karl Marx, το οποίο κυκλοφορεί με έναν εξαιρετικό πρόλογο του Αντρέα Καμιλλέρι, μας γνωρίζει το δοκίμιο του Μάντεβιλ, του Άγγλου γιατρού ο οποίος στο έργο του 'Ο μύθος των μελισσών' το 1714, αναλύει πώς ένα ιδιωτικό βίτσιο όπως ο εγωισμός συνιστά την προωθητική δύναμη που οδηγεί στο δημόσιο όφελος και την πρόοδο, σε αντίστιξη με τον αλτρουισμό που μόνο αποτρεπτικά μπορεί να λειτουργήσει για την ανάπτυξη.
Με άλλα λόγια το πανάρχαιο λαικό ρητό "ουδέν κακόν αμιγές καλού'', αμφισβητήθηκε έντονα στις αρχές του 18ου αιώνα και για το λόγο αυτό θα έπρεπε ίσως να αναδιατυπωθεί ως ''παν κακόν φορεύς καλού''.
Στη σπάνια αυτή έκδοση, μαθαίνουμε ότι ο Μαρξ δε μπόρεσε φυσικά να αγνοήσει το δοκίμιο του Μάντεβιλ, και λαμβάνει ως αφετηρία τα συμπεράσματά του, φτάνοντας σε μια συνθετική εξέταση του εγκλήματος και του εγκληματία ως θεμελιωδών παραγόντων της παραγωγικής δύναμης.
Το παράδοξο και η ειρωνεία όσων αντλούν οφέλη από την εγκληματική ενέργεια, από αστυνομικούς, εγκληματολόγους, δικηγόρους, δικαστές, ενόρκους, κατασκευαστές κλειδαριών μέχρι χημικούς εμπειρογνώμονες, δείχνει όχι μόνο την εξέλιξη της παραγωγικής διαδικασίας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την προώθηση της ευρηματικότητας, αλλά και την αδιέξοδη ανθρώπινη φύση, που άθελά της τα μέσα στα οποία στηρίζεται για να καταπολεμήσει το κακό γεννώνται από αυτό...
Το κείμενο του Μάρξ γίνεται ανατριχιαστικά πιο επίκαιρο, αν αναλογιστεί κανείς την τεχνολογική πρόοδο του δευτέρου μισού του 20ού αιώνα, που αυξάνει εκθετικά τον αριθμό όσων κινούνται γύρω από το έγκλημα αλλά και των μεθόδων που έχουν στη διάθεσή τους για να το επιτύχουν. Αρκεί να αναφέρει κανείς το ίντερνετ μόνο.
Τέλος υποστηρίχθηκε από το μεγάλο φιλόσοφο ότι το κακό παράγει τέχνη σε αντίθεση με το καλό.
Ο Καμιλλέρι για να τονίσει το παραπάνω απόφθεγμα χρησιμοποιεί μια σκηνή από την επική ταινία του Carol Reed που βασίστηκε στο έργο του Graham Green 'Ο Τρίτος Άνθρωπος', όταν ο Orson Welles απευθυνόμενος στον Joseph Cotten του λέει τη θρυλική φράση, ''Πάρε για παράδειγμα την Ιταλία. Είχε αιώνες γεμάτους πολέμους, νεκρούς, αίμα, ερείπια, δολοφονίες, και τί βγήκε από όλα αυτά; Η Αναγέννηση. Πάρε την Ελβετία. Αιώνες ειρήνης, ησυχίας, γαλήνης, αρμονίας...Και τί βγήκε; Το ρολόι με τον κούκο''.
...''Αυτό που ονομάζουμε στον κόσμο μας κακό, είτε ηθικό είτε φυσικό, είναι η μεγάλη αρχή που μας κάνει κοινωνικά πλάσματα, η σταθερή βάση, η ζωή και το στήριγμα όλων των τεχνών και των ενασχολήσεων ανεξαιρέτως. Και τη στιγμή που θα έπαυε να υπάρχει το Κακό η κοινωνία θα ήταν καταδικασμένη να φθαρεί αν όχι να καταποντιστεί αύτανδρη''...